شناسایی بی هنجاری فلزات سنگین با استفاده از روش زمین گیاه شناسی، مطالعه موردی کانسار مس سونگون

کانسار مس سونگون در استان آذربایجان شرقی یکی از بزرگترین منابع مس ایران را به خود اختصاص می دهد. پراکندگی و تنوع گونه های گیاهی در این منطقه بسیار وسیع است. اخیرا یکی از جدیدترین روش های اکتشافی که مورد استفاده قرار گرفته است، روش زمین گیاه شناسی است که با استفاده از این روش می توان گیاه معرف برای جذب فلزات را مشخص نمود. در این پژوهش غلظت فلزات سنگین در نمونه های گیاهی و خاک کانسار مس سونگون بررسی شده است. نمونه های مورد مطالعه از سه نوع گونه گیاهیnobilis anthemis، crepissancta، picnomon acarna متعلق به خانواده asteraceae و گونه های hedysarum alpinum وofficinalis melilotus از خانواده papilionaceaeهستند. مطالعات زمین شیمیایی انجام گرفته بر نمونه های خاک نشان می دهد که تمامی نمونه ها نسبت به مقدار استاندارد غنی شدگی از فلزات سنگین نشان می دهند که بیشترین آن مربوط به نمونه های برداشته شده از حفره معدنی و کمترین آن مربوط نمونه های برداشته شده از سد رسوبگیر است. مطالعات زمین گیاه شناسی نشان می دهد که سه گونه anthemis nobilis، crepissancta و picnomon acarna در مقایسه با نمونه های استاندارد و نمونه های خاک بیشترین میزان غلظت عناصر سنگین را در خود متمرکز کرده اند. ضریب جذب زیست شناختی مولیبدن در اکثر گونه ها بیشتر از 1 است پس بنابراین می توان این گونه ها را به عنوان انباشتگر مولیبدن می توان معرفی کرد. میانگین ضریب جذب بیولوژیکی آرسنیک 0.753 است که بیشترین ضریب جذب متعلق به گونه (anthemis nobilis) با مقدار 2.7 است که می توان آنرا به عنوان انباشتگر آرسنیک معرفی کرد. در میان تمام عناصر مورد مطالعه کادمیم بالاترین ضریب جذب را دارد و میانگین ضریب جذب زیست شناختی آن 2.36 است لذا می توان گفت که تمام گونه های مورد نظر انباشتگر کادمیم محسوب می شوند. محاسبه ضریب انتقال عناصر در گونهmelilotus officinalis نشان داد که بیشترین مقدار آن مربوط به عنصر کادمیم با مقدار1.36 است با توجه به ضریب جذب بالای کادمیم در این گونه به مقدار 2.7 و ضریب انتقال بالا می توان گفت که از این عنصر در این گونه در اکتشافات زمین گیاه شناسی می توان استفاده کرد. بر اساس نتایج نمونه گیاهی نشان داده شد فلزات سنگین مختلف به ویژه مس در گونه های مختلف از خانواده asteraceae غنی شدگی بالایی را نشان می دهند که می توان گفت این گونه اصلی انباشتگر فلزات سنگین در این منطقه است.